Đặc điểm của trọng tài quốc tế?

Trọng tài quốc tế mang những đặc điểm sau:

• Quá trình trọng tài diễn ra trên cơ sở thoả thuận trọng tài được thiết lập bởi các bên tranh chấp.
• Thủ tục trọng tài được xác định bởi các bên và thường là một thủ tục xét xử  được điều khiển bởi hội đồng trọng tài gồm một hoặc một số lẻ các trọng tài viên.
• Phán quyết của trọng tài về vụ tranh chấp là chung thẩm, buộc các bên phải thực hiện.

Bên cạnh đó thì trọng tài quốc tế luôn chứa đựng những đặc điểm chung của một trọng tài nhưng một trọng tài chỉ được coi là trọng tài quốc tế nếu nó chứa đựng tính quốc tế. Xác định một trọng tài là quốc tế hay nội địa thường rất có ý nghĩa bởi vì hầu hết các nước đều xây dựng các quy chế pháp lý khác nhau cho mỗi loại trọng tài này.

Ví dụ để hiểu đặc điểm trọng tài quốc tế là gì thì căn cứ theo khoản 1 Điều 14 Luật trọng tài thương mại năm 2010 của Việt Nam quy định:

“Đối với tranh chấp không có yếu tố nước ngoài, Hội đồng trọng tài áp dụng pháp luật Việt Nam để giải quyết tranh chấp”.

Khoản 1 Điều 10 Luật này cũng có quy định:

“Đối với tranh chấp không có yếu tố nước ngoài, ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài là tiếng Việt, trừ trường hợp tranh chấp mà ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trường hợp bên tranh chấp không sử dụng được tiếng Việt thì được chọn người phiên dịch ra tiếng Việt”.

Đối với trọng tài quốc tế thì điều này là không nhất thiết, tức là trọng tài quốc tế có thể tiến hành phiên xử và đưa ra phán quyết ở trong nước hay nước ngoài trên cơ sở một trình tự tố tụng, ngôn ngữ và luật áp dụng cho nội dung tranh chấp do chính các bên tranh chấp thỏa thuận ra với nhau.

Luật mẫu của UNCITRAL 1985 về trọng tài thương mại quốc tế là một ví dụ điển hình. Điều 1(3) Luật này quy định:

“Trọng tài là quốc tế nếu:

(a) Các bên tham gia thoả thuận trọng tài, tại thời điểm ký kết thoả thuận trọng tài đó, có trụ sở kinh doanh ở các nước khác nhau; hoặc

(b) Một trong những địa điểm sau đây được đặt ở ngoài quốc gia nơi các bên có trụ sở kinh doanh:

+ Nơi tiến hành trọng tài nếu được xác định trong hoặc theo thoả thuận trọng tài;

+ Nơi mà phần chủ yếu của các nghĩa vụ trong quan hệ thương mại được thực hiện hoặc nơi mà nội dung tranh chấp có quan hệ mật thiết nhất;

(c) Các bên đã thoả thuận rõ ràng vấn đề chủ yếu của thoả thuận trọng tài liên quan đến nhiều nước”.

Như vậy, theo quy định của Điều l(3)(a) thì tính quốc tế của trọng tài có liên quan tới yếu tố chủ thể, trong khi đó Điều 1 (3)(b)(ii) có liên quan tới bản chất quốc tế của tranh chấp.

Pháp luật trọng tài Việt Nam hiện hành không có quy định giải thích trọng tài quốc tế là gì, Luật trọng tài thương mại 2010 có những quy định áp dụng riêng đối với trọng tài giải quyết tranh chấp có yếu tố nước ngoài như quy định về ngôn ngữ trọng tài, luật áp dụng giải quyết tranh chấp (Có thể xem tại Điều 10 và 14 Luật trọng tài thương mại 2010).