Phân tích các phương pháp điều chỉnh của Tư pháp quốc tế?

Phương pháp điều chỉnh

Là tổng hợp các biện pháp cách thức mà nhà nước  sử dụng để tác động lên các quan hệ dân sự (theo nghĩa rộng)có yếu tố nước ngoài làm cho các quan hệ này phát triển theo hướng có lợi cho giai cấp thống trị trong xã hội. Có ba phương pháp điều chỉnh của tư pháp quốc tế: (i) phương pháp điều chỉnh thực chất (có gồm áp dụng tập quán quốc tế); (ii) phương pháp điều chỉnh gián tiếp. Trong đó:

Phương pháp xung đột (hay phương pháp gián tiếp)

Khái niệm:

Là phương pháp sử dụng quy phạm pháp luật xung đột nhằm xác định hệ thống pháp luật nước nào sẽ được áp dụng trong việc điều chỉnh quan hệ TPQT cụ thể → Quy phạm xung đột là quy phạm gián tiếp, đưa ra nguyên tắc chung trong việc xác định pháp luật áp dụng giải quyết một quan hệ/một tình huống cụ thể.

VD: Khoản 2  Điều 681 BLDS 2015: “ Hình thức của di chúc được xác định theo pháp luật của nước nơi di chúc được lập”

Cách thức xây dựng quy phạm xung đột

Quy phạm xung đột được xây dựng bằng cách các quốc gia tự ban hành hệ thống pháp luật của nước mình (gọi là quy phạm xung đột trong nước), xây dựng bằng cách các quốc gia kí kết các ĐƯQT (quy phạm xung đột thống nhất).

Khi quy phạm xung đột dẫn chiếu đến áp dụng pháp luật nước ngoài thì tòa án các cơ quan có thẩm quyền phải đối mặt với những vấn đề hết sức phức tạp như xác định nội dung luật nước ngoài giải thích,…..

Ưu điểm và nhược điểm:

Ưu điểm: Hài hòa được lợi ích của các quốc gia khi mang tính bao quát và toàn diện, bên cạnh đó, việc xây dựng các quy phạm xung đột đơn giản và dễ dàng hơn quy phạm thực chất. Phương pháp này còn mang tính chất đặc thù của Tư pháp quốc tế, giúp các cơ quan có thẩm quyền giải quyết quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài xác định được hệ thống pháp luật nào cần áp dụng cho quan hệ cụ thể đó.

Nhược điểm: Là một trung gian dẫn chiếu đến một hệ thống pháp luật của một nước khác nên có tình trạng không giải quyết cụ thể quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ của tư pháp quóc tế.

Phương pháp thực chất (trực tiếp)

Khái niệm

Là phương pháp sử dụng các quy phạm pháp luật thực chất để điều chỉnh quan hệ TPQT. Sử dụng điều luật có sẵn trong điều ước quốc tế mà các quốc gia tham gia kí kết hoặc chấp nhận sử dụng tập quán quốc tế, án lệ quốc tế → Quy phạm thực chất là quy phạm trực tiếp quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên, hình thức, biện pháp chế tài cụ thể…

Các QPPL quốc gia được áp dụng để điều chỉnh quan hệ của tư pháp quốc tế khi có sự dẫn chiếu của quy phạm xung đột của tư pháp quôc tế.

Còn các quy phạm thực chất của tư pháp quốc tế trực tiếp được áp dụng nhằm điều chỉnh quan hệ tư pháp quôc tế mà không cần sự chỉ dẫn của quy phạm xung đột.

Trong thực tiễn TPQT số lượng các quy phạm thực chất ít không đáp ứng được yêu cầu điều chỉnh các quan hệ TPQT phát sinh ngày càng đa dạng trong khi đó quy phạm xung đột được xây dựng một cách đơn giản hơn nên có số lượng nhiều hơn. Do có nhiều quy phạm xung đột nên đã điều chỉnh hầu hết các quan hệ TPQT.

Cách xây dựng quy phạm thực chất

Quy phạm thực chất được xây dựng bằng cách các quốc gia kí kết, tham gia các ĐƯQT hoặc chấp nhận và sử dụng tập quán quốc tế, do các quốc gia đơn phương ban hành.

Ưu điểm và nhược điểm

Ưu điểm: Các mối quan hệ tư pháp quốc tế khi sử dụng phương pháp thực chất có thời gian điều chỉnh nhanh chóng, vấn đề cần chú trọng được xác định rõ, thời gian tiết kiệm hơn cho các chủ thể tham gia vào quan hệ và cơ quan có thẩm quyền giải quyết, tránh được việc phức tạp khi tìm hiểu luật pháp nước ngoài.

Nhược điểm: số lượng ít (vì vấn đề dân sự là quá rộng lớn, các nhà làm luật không thể lường trước được mọi tình huống phát sinh để đưa ra các điều luật phòng ngừa trước) nên không đáp ứng được yêu cầu điều chỉnh quan hệ TPQT.

Nhận xét chung về phương pháp điều chỉnh:

Phương pháp đặc thù của Tư pháp quốc tế là phương pháp xung đột, hai phương pháp điều chỉnh bổ sung hỗ trợ cho nhau, mỗi phương pháp đều có ưu nhược điểm riêng, ưu điểm của cái này là nhược điểm của cái kia. Có những hạn chế thì cần khắc phục.