Quy định của pháp luật về sở hữu tư nhân

Sở hữu tư nhân là hình thức sở hữu của từng cá nhân công dân về tư liệu sinh hoạt, tiêu dùng và tư liệu sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của công dân.Căn cứ vào điều 211, BLDS 2005: “Sở hữu tư nhân là sở hữu của cá nhân đối với tài sản hợp pháp của mình. Sở hữu tư nhân bao gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở hữu tư bản tư nhân”.

Trong đó, sở hữu cá thể là sở hữu của cá nhân trong sinh hoạt, tiêu dùng. Sở hữu tiểu chủ, tiểu thương là sở hữu của những người làm ăn, buôn bán nhỏ. Sở hữu tư bản tư nhân là sở hữu của những cá nhân có hoạt động đầu tư trong lĩnh vực kinh doanh, sản xuất. Ví dụ như chủ doanh nghiệp tư nhân, cá nhân góp vốn vào công ty TNHH (trách nhiệm hữu hạn) hoặc cổ phần. Hiện nay, ở nước ta, khu vực sản xuất có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã được coi là một thành phần kinh tế. Khi các doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài hoạt động ở nước ta cũng có nghĩa là chúng ta phải chấp nhận nguồn gốc của vốn đó: có thể là vốn của một công ty cổ phần “con” của “công ty mẹ” là công ty xuyên quốc gia, có thể là vốn của một nhà tư bản nước ngoài v.v… Như vậy, về thực chất, nền kinh tế của nước ta phải chấp nhận cả sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa, dù chỉ giới hạn ở công ty có 100% vốn của tư bản nước ngoài và hoạt động theo luật đầu tư nước ngoài của Việt Nam

• Chủ thể của sở hữu tư nhân

Chủ thể của sở hữu tư nhân là từng cá nhân công dân. Mọi cá nhân dù trưởng thành hay chưa trưởng thành, có hay không có năng lực hành vi dân sự hoặc năng lực hành vi dân sự chưa đầy đủ đều có quyền:

“Quyền sở hữu, quyền thừa kế và các quyền khác đối với tài sản” (khoản 2, điều 15, BLDS)

• Khách thể của sở hữu tư nhân

Tại khoản 1, điều 212, BLDS 2005 quy định về tài sản thuộc hình thức sở hữu tư nhân là :

“Thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, vốn, hoa lợi, lợi tức và các tài sản hợp pháp khác của cá nhân là tài sản thuộc hình thức sở hữu tư nhân. Tài sản hợp pháp thuộc hình thức sở hữu tư nhân không bị hạn chế về số lượng, giá trị”.

Những thu nhập hợp pháp là khoản tiền hoặc hiện vật có được do kết quả lao động hợp pháp đem lại. Những thu nhập hợp pháp của cá nhân còn là những tài sản còn lại sau khi đã thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về thuế cho nhà nước như: thuế doanh thu, thuế lợi tức, thuế tiêu thụ đặc biệt. Ngoài ra, còn có các khoản tiền trợ cấp, các khoản tiền bồi thường về sức khỏe, tài sản của công dân do người có hành vi gây thiệt hại đã bồi thường, những khoản tiền lợi nhuận có được từ các giao dịch dân sự, các hoa lợi và lợi tức. Của cải để dành có thể là tiền hoặc vật do thu nhập hợp pháp của cá nhân mà có nhưng chi tiêu, sử dụng không hết. Của cái để dành có thể có nhiều hình thức khác nhau như: cho vay, cho thuê, gửi ngân hàng… Nhà ở là tư liệu sinh hoạt nhằm thỏa mãn nhu cầu thiết yếu về chỗ ở của cá nhân hoặc gia đình họ như: nghỉ ngơi, sinh sống, giả trí… Nhà ở là tư liệu sản xuất đặc biệt vì nó biểu hiện rõ khả năng kinh tế, văn hóa, thẩm mĩ của công dân và trong quá trình sử dụng có thể phát sinh lợi nhuận về tài sản. Tư liệu sinh hoạt là những tài sản phục vụ cho nhu cầu đi lại, giải trí, vui chơi, nghỉ ngơi… thỏa mãn về mặt vật chất và tinh thần của cá nhân. Tư liệu sản xuất bao gồm vốn và các tài sản khác như nhà kho, nhà xưởng, máy móc… mà cá nhân có quyền sử dụng và sản xuất kinh doanh theo quy định của pháp luật.

Ở đây tài sản của cá nhân mang tính chất kế thừa trừ những trường hợp pháp luật quy định khác ví dụ như để lại thừa kế, sau khi người đó chết đi sẽ được chuyển lại cho những người còn sống theo quy định của pháp luật thừa kế.

• Nội dung của sở hữu tư nhân

Công dân thực hiện quyền làm chủ, chi phối tài sản qua các quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản. Cá nhân có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản thuộc sở hữu của mình nhằm phục vụ nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng hoặc sản xuất, kinh doanh và các mục đích khác phù hợp với quy định của pháp luật. Việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản thuộc hình thức sở hữu tư nhân không được gây thiệt hại hoặc làm ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền, lợi ích hợp pháp của người khác (điều 213, BLDS 2005). Việc chiếm hữu, sử dụng tài sản thuộc sở hữu tư nhân gây thiệt hại đến lợi ích chung, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác sẽ bị xử lý theo pháp luật. Ví dụ, các công ty tư nhân thải nước thải ra môi trường gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người dân khu vực và gây ô nhiễm môi trường sẽ phải bồi thường, chịu các hình phạt theo quy định tại Luật bảo vệ môi trường 2005.

Ghi chú: Bài viết được gửi tặng hoặc được sưu tầm, biên tập với mục đích tuyên truyền pháp luật. Nếu phát hiện vi phạm bản quyền vui lòng gửi thông báo cho chúng tôi, kèm theo tài liệu chứng minh vi phạm qua Email: banquyen.vpludvn@gmail.com; Đồng thời, chúng tôi cũng rất mong nhận được tài liệu tặng từ quý bạn đọc qua Email: nhantailieu.vpludvn@gmail.com. Xin cảm ơn quý bạn đọc đã quan tâm tới Viện Pháp luật Ứng dụng Việt Nam.