Quy định về nguyên tắc tổ chức, hoạt động của hợp tác xã

1. Định nghĩa hợp tác xã

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật hợp tác xã năm 2012:

Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý hợp tác xã.

2. Đặc điểm của hợp tác xã

– Hợp tác xã là tổ chức kinh tế xã hội:

– Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tự chủ, có tư cách pháp nhân.

– HTX là một tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân tự nguyện góp vốn và góp sức lập ra theo các quy định của pháp luật và cùng hưởng lợi.

– HTX là tổ chức kinh tế hoạt động như một loại hình doanh nghiệp.

Các loại hình Hợp tác xã ở Việt Nam

Hiện nay ở Việt Nam có các loại hình Hợp tác xã sau:

• Hợp tác xã Nông nghiệp;
• Hợp tác xã Thương mại dịch vụ;
• Hợp tác xã Thủy sản;
• Hợp tác xã Xây dựng;
• Hợp tác xã Giao thông vận tải;
• Hợp tác xã Tín dụng.

3. Các nguyên tắc tổ chức hoạt động của HTX

Tại Điều 7 Luật Hợp tác xã 2012 đã quy định những nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX như sau:

– Nguyên tắc tự nguyện: Cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân tự nguyện thành lập, gia nhập, ra khỏi hợp tác xã. Hợp tác xã tự nguyện thành lập, gia nhập, ra khỏi liên hiệp hợp tác xã.

Tự nguyện là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân tự nguyện thành lập, gia nhập, ra khỏi hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khi có nhu cầu hợp tác, nhu cầu sử dụng dịch vụ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và không tổ chức nào có quyền ép buộc.

– Nguyên tắc dân chủ, bình đẳng và công khai: Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã kết nạp rộng rãi thành viên, hợp tác xã thành viên. Thành viên, hợp tác xã thành viên có quyền bình đẳng, biểu quyết ngang nhau không phụ thuộc vốn góp trong việc quyết định tổ chức, quản lý và hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã; được cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, chính xác về hoạt động sản xuất, kinh doanh, tài chính, phân phối thu nhập và những nội dung khác theo quy định của điều lệ.

Thành viên cốt lõi, là đối tác, là khách hàng, là thì trường của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Không có thành viên sẽ không tồn tại hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Đối với hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã việc phát triển thành viên là tăng cường nguồn lực, tăng cường thị trường, sự dụng dịch vụ, sản phẩm. Đây là nền tảng để hợp tác xã phát triển bền vững trong kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.

Bình đẳng là bản chất, là giá trị ưu việt của mô hình hợp tác xã. Thành viên hợp tác xã, hợp tác xã thành viên được bình đẳng trong quyết định về tổ chức, quản lý, điều hành, hoạt động, chiến lược, kế hoạch phát triển và phân phối… không phụ thuộc vào trình độ góp vốn,vị trí trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.

– Nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm và cùng có lợi: Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tự chủ, tự chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước pháp luật.

Tự chủ, tự chịu trách nhiệm vừa là quyền vừa là nghĩa vụ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Tự chủ, tự chịu trách nhiệm về việc tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh trước pháp luật và trước hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, trước thành viên hợp tác xã và cộng đồng xã hội.

– Nguyên tắc hợp tác và phát triển cộng đồng: Thành viên, hợp tác xã thành viên và hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có trách nhiệm thực hiện cam kết theo hợp đồng dịch vụ và theo quy định của điều lệ. Thu nhập của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được phân phối chủ yếu theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của thành viên, hợp tác xã thành viên hoặc theo công sức lao động đóng góp của thành viên đối với hợp tác xã tạo việc làm.

Hợp đồng dịch vụ không phải là một điều mới trong luật song Luật Hợp tác xã 2012 quy định cụ thể đó là thành viên của hợp tác xã phải cam kết sử dụng sản phẩm dịch vụ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã bằng hợp đồng. Hình thức giao kết hợp đồng do điều lệ hợp tác xã quy định. Một khi thành viên có hợp đồng với họp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thì phải thỏa thuận về phân phối thu nhập sau khi thực hiện hợp đồng. Điểm quy định mới là phân chia lợi nhuận dựa trên mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Có nghĩa là thành viên nào có doanh thu sử dụng dịch vụ nhiều hơn thì được phân phối lợi nhuận nhiều hơn.

– Nguyên tắc bảo vệ quyền lợi xã viên Hợp tác xã: Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cho thành viên, hợp tác xã thành viên, cán bộ quản lý, người lao động trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và thông tin về bản chất, lợi ích của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã chăm lo phát triển bền vững cộng đồng thành viên, hợp tác xã thành viên và hợp tác với nhau nhằm phát triển phong trào hợp tác xã trên quy mô địa phương, vùng, quốc gia và quốc tế.

Giáo dục đối với mỗi thành viên hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tập trung vào thông tin phổ biến, giới thiệu những giá trị, lợi ích của thành viên khi tham gia vào hợp tác xã…

Đào tạo trong hợp tác xã liên hiệp hợp tác xã tập trung vào đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, kĩ năng làm việc đội ngũ cán bộ chủ chốt, nhân viên nghiệp vụ làm việc thường xuyên tại hợp tác xã. Việc đào tạo nghề, nâng cao tay nghề cho thành viên phải được đưa vào kế hoạch hoạt động hằng năm và phải có đầu tư về kinh phí cho hoạt động này.

Chăm lo cho thành viên là trách nhiệm của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Thành viên được đáp ứng càng nhiều các nhu cầu, quyền lợi thì thành viên càng gắn bó với hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.

Mục tiêu HTX bao gồm: mục tiêu kinh tế và mục tiêu xã hội.